Czy miasta i ESG mają coś wspólnego?
Słysząc głosy, że zarówno ESG, jak i zrównoważony rozwój współtworzą pieśń przeszłości, warto przyjrzeć się trendom oraz wdrażanym rozwiązaniom związanym ze zrównoważonym rozwojem w urbanistyce, architekturze, biznesie.
Jedno z takich praktycznych wdrożeń/podejść do zrównoważonego rozwoju obserwujemy w obecnych trendach związanych zarówno z planowaniem jak i zarządzaniem miastami na świecie. Rozwiązanie te są kluczowe, aby poradzić sobie z wyzwaniami urbanistycznymi takimi jak zanieczyszczenie środowiska, kurczące się zasoby naturalne, skutki zmiany klimatu, przeciążenie infrastruktury czy segregacja społeczna.
Może nie każdy zainteresowany jest ESG, niemniej większość z nas z pewnością doceni możliwość oddychania lepszej jakości powietrzem, wzrost poziomu życia, dostęp do wody w okresach suszy czy też obecność zieleni w miastach (zwłaszcza podczas upałów). I to właśnie jest ESG w praktyce. Nie raport, lecz konkretne rozwiązania, których celem jest ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne i człowieka, a także ustrukturyzowanie tego procesu i efektywne zarządzanie nim. Na warsztatach, które prowadzę, często zadaję uczestnikom pytanie: Która litera w ESG jest nadrzędna? Prawidłowa odpowiedź brzmi: Tylko dzięki integracji i holistycznemu spojrzeniu możemy osiągnąć realne korzyści. Bo tak naprawdę we wdrożeniu zrównoważonego rozwoju (czy to w miastach, czy też w biznesie) podstawą są korzyści w postaci identyfikacji oraz właściwego zarządzania wpływami, ryzkiem i możliwościami.
Miasta zajmują zaledwie 3% powierzchni Ziemi, ale odpowiadają za 66% globalnego zużycia energii oraz ok. 70% globalnych emisji gazów cieplarnianych. Ponadto, w miastach żyje na świecie około 56 % populacji, a do roku 2050 przewidywany jest wzrost do 70%. Z jednej strony miasta są powodem globalnego kryzysu ekologicznego, a z drugiej strony to właśnie w nich upatruje się rozwiązań na wcześniej wygenerowane problemy urbanistyczne. To właśnie w miasta mają negatywny wpływ na środowisko naturalne oraz ludzi poprzez duże zużycie ilości zasobów naturalnych, emisje przyczyniając się do zmiany klimatu oraz groźnych dla zdrowia zanieczyszczeń w miastach, generację dużej ilości odpadów, a ich rozbudowa ma negatywny wpływu na bioróżnorodność. To jest perspektywa inside-out, ale ważna jest też perspektywa
Zmianą znanego nam paradygmatu jest koncepcja miast ekologicznych lub zrównoważonych z ang. Biocities.
Czym są biocities?
Koncepcja ta polega na spojrzeniu na miasto jako na żyjący system, w którym kluczowym elementem rozwoju jest integracja mieszkańców z przyrodą, co ma pozytywny wpływ zarówno na mieszkańców, jak i środowisko naturalne. Projekty miast zrównoważonych bazują na zasadach architektury biofilnej z ang. biophilic design, a samą koncepcję takich miast porównuje się do systemów leśnych i ten właśnie model wykorzystywany jest jako ścieżka przejścia.
Za pomocą zastosowanych rozwiązań poprawia się zarówno jakość życia, jakość powietrza, bioróżnorodność, zarządzanie zasobami oraz obniża się emisje. Takie miast są naturalnie lepiej przygotowane do radzenia sobie z wyzwaniami jakie niesie zmiana klimatu.
Źródło: European Forest Institute (EFI)
Rozwiązania stosowane w miastach zrównoważonych:
- Tworzenie zielonej infrastruktury i wpisanie jej w tkankę miejską – obniża poziom zanieczyszczeń, obniża poziom temperatury, pozwala lepiej zarządzać odpadami i zapobiega tworzeniu się tzw. miejskich wysp ciepła.
Mikro przykład z Warszawy, gdzie przed wieżowcem Q22 przekształcono część betonowego chodnika w mały park, co nie tylko oddziela wejście do budynku od ruchliwej drogi, lecz także ponosi komfort termiczny w upalne dni.
źródło: https://q22.com.pl/
- Niebieska infrastruktura i zintegrowane zarządzanie wodą opadową – rozwiązania typu miasto-gąbka (z ang. sponge city) pozwalają na postrzeganie wody opadowej, zwłaszcza z obfitych opadów, przez pryzmat korzyści. Jest to koncepcja urbanistyczna, wzorowana na naturalnym ekosystemie. Pozwala pochłaniać oraz zatrzymywać wodę w czasie opadów, a także uwalniać ją w trakcie okresów suszy. Rozwiązanie stosuje się celem adaptacji do zmiany klimatu.
Przykłady zintegrowanego zarządzania wodą opadową wprowadzone są na szeroką skalę w Chinach, Indiach, Singapurze, Holandii, a nawet w Polsce, gdzie przykładem jest miasto Bydgoszcz.
The water square Benthemplein in Rotterdam – plac publiczny, który działa jako miejsce retencji wody deszczowej. Został zaprojektowany w taki sposób, aby w czasie suszy służył jako przestrzeń integracji miejskiej, a w czasie deszczów pochłaniał i przechowywał ogromne ilości wody.
źródło: https://www.publicspace.org/works/-/project/h034-water-square-in-benthemplein
- Redukcja emisji śladu węglowego oraz zanieczyszczeń – jest to kompleksowe działanie, obejmujące takie elementy, jak: inwestycje w zieloną infrastrukturę, rozwój transportu publicznego oraz współdzielonego, zarządzanie odpadami oraz redukcja zużycia energii w budynkach, działania społeczne mające na celu promocję lokalnych i sezonowych produktów, promocja wyboru zrównoważonych rozwiązań w życiu codziennym mieszkańców.
Przykładem jest koncepcja miasta 15-minutowego. Pleszew (Polska): Miasto to jest pierwszym w Polsce, które wdrożyło koncepcję miasta 15-minutowego, koncentrując się na rozwoju infrastruktury rowerowej, sportowej oraz zapewnieniu bliskości sklepów, szkół i instytucji publicznych dla mieszkańców.
- Poprawa jakości życia – wymaga wprowadzenia działań środowiskowych skupiających się na szerokiej integracji infrastruktury zielonej i niebieskiej, poprawie jakości powietrza w mieście, dostępie do transportu publicznego, dostępie do dobrej jakości wody pitnej, osiągalnej cenowo zielonej energii, stymulowaniu lokalnej gospodarki oraz inwestycjom służącym rozwojowi społecznemu, w tym poprawie bezpieczeństwa, dostępie do kultury oraz rekreacji.
Przykładem działań poprawiających jakość życia w mieście jest wprowadzenie przez miasto Singapur tzw. Urban Forests, które to dostarczają mieszkańcom przestrzeni do relaksacji i integracji społecznej, obniżają temperaturę w mieście oraz wpływają na poprawę jakości powietrza.
- Właściwe zarządzanie – aby osiągnąć wszystkie powyższe elementy kluczowa jest integracji interesów środowiska naturalnego oraz mieszkańców i wprowadzenie między nimi symbiozy poprzez integrację różnych grup interesariuszy w celu wypracowania rozwiązań, wprowadzenie właściwych polityk i strategii, efektywnej koordynacji wdrożenia oraz monitoring rezultatów i poprawę w ramach zidentyfikowanych obszarów.
Obok terminu Biocitiy jako rozwiązanie globalnych problemów miejskich pojawia się również termin Regenerative city, czyli miasta regeneratywnego. Koncepcja ta jest podobna do koncepcji miasta zrównoważonego (biocity) i również polega na integracji potrzeb środowiska naturalnego z potrzebami mieszkańców i minimalizację negatywnych wpływów poprzez zrównoważone zarządzanie tymi potrzebami, ale mamy tutaj dodatkowy element polegający na aspekcie regeneracji, czyli działań mających na celu poprawę jakości środowiska naturalnego oraz zdrowia społeczności. W urbanistyce dostrzegamy obecnie ewolucję modelu miasta zrównoważonego w stronę miasta regeneratywnego. W obydwu koncepcjach kluczowe jest wprowadzanie bioinfrastruktury miejskiej.
Czym jest bioinfrastruktura miejska?
Zgodnie z definicją trendu, bioinfrastruktura, to planowanie i budowanii, inteligentne systemy zarządzania miastem czy zaawansowane metody recyklingu odpadów;
- urbanizacja, z którą wiąże się wzrost liczby ludności w miastach, co prowadzi do konieczności zastosowania nowych rozwiązań w zakresie mieszkalnictwa, infrastruktury oraz dostępnych dla mieszkańców usług;
- wprowadzane regulacje prawne w zakresie zrównoważonego rozwoju.
e terenów miejskich polegające na integrowaniu infrastruktury szarej, czyli tej stworzonej przez człowieka z elementami biologicznymi, czyli infrastrukturą zieloną i niebieską. W takim podejściu natura traktowana jest jako nadrzędna i uwzględniana jest we wszystkich etapach planowania oraz zarządzania miastem.
Przykłady bioinfrastruktury: ogrody deszczowe, zielone dachy i fasady, nawierzchnie przepuszczalne, łąki kwietne i zadrzewienia, parki kieszonkowe i parklety, dżungle miejskie, korytarze ekologiczne, ekodukty i zielone mosty, moczary, lasy i bagna, zdrowe zlewnie górskie, inne obszary pochłaniające wodę opadową czy też biogazownie.
Co daje wprowadzenie bioinfrastruktury w miastach?
Podstawowe korzyści obejmują: zatrzymanie wody opadowej, łagodzenie skutków zmiany klimatu, zwiększenie bioróżnorodności, tworzenie przestrzeni dla ludzi, które wpływają pozytywnie na ich zdrowie oraz dobrostan w mieście.
Co wpływa na popularność tych koncepcji?
- Globalne problemy środowiskowe, takie jak: globalne ocieplenie, zanieczyszczenie środowiska i utrata bioróżnorodności;
- negatywny wpływ zmian klimatycznych na miasta na świecie, w tym ekstremalne zjawiska pogodowe i podnoszenie się poziomu mórz i oceanów;
- rozwój tzw. technologii zielonych, takich jak: odnawialne źródła energi
Więcej artykułów autora
Czy miasta i ESG mają coś wspólnego?
Co nowego w ESG zimą 2025r.?
Co piszczy w ESG? Okiem eksperta z lotu ptaka
Najnowsze wydanie!
%201%20(1).svg){kind=icon}
.avif)
Komentarz