Przestrzeń pracy dla wszystkich

Neuroróżnorodność w Workplace

Neuroróżnorodność odnosi się do różnic w funkcjonowaniu mózgu, które przejawiają się w odmiennych sposobach myślenia, przetwarzania informacji, reagowania na bodźce czy organizacji pracy. Osoby neuroatypowe, np. z ADHD, autyzmem czy dysleksją, mogą mieć specyficzne potrzeby dotyczące stanowisk i przestrzeni biurowej.

Z perspektywy Workplace Managera, wiem jedno: standardowe rozwiązania nie są dla wszystkich. Pracownicy neuroatypowi często skarżą się na nadmiar bodźców, hałas, brak możliwości regulacji otoczenia czy konieczność funkcjonowania w open space’ach, które bywają dla nich przytłaczające.

Uwzględnienie ich perspektywy nie jest fanaberią, a realnym krokiem w stronę tworzenia bardziej inkluzywnych i efektywnych miejsc pracy. Przemyślana organizacja przestrzeni może znacznie poprawić komfort, a co za tym idzie – produktywność i zaangażowanie osób neuroatypowych. Przyjrzyjmy się jednak najpierw ich potrzebom.

Profile poznawcze i ich potrzeby dotyczące przestrzeni

Osoby z ADHD

Potrzebują przestrzeni, która minimalizuje rozpraszacze. Kluczowe są strefy ciche, łatwo dostępne materiały do organizacji pracy, a także elastyczność w zakresie godzin pracy i narzędzi wspierających organizację. Osobom z ADHD warto zapewnić możliwość korzystania z wygodnych, izolowanych stanowisk pracy lub biurek, które pozwalają im skupić się na zadaniach.

Osoby z autyzmem i zaburzeniami z jego spektrum

Potrzebują przestrzeni bardziej zorganizowanej, z mniejszą liczbą bodźców sensorycznych. Ważne są np. strefy wyciszone, jasne i przewidywalne schematy, a także możliwość dostosowania przestrzeni pod kątem dźwięku i światła. Z ich perspektywy, istotna jest ścisła organizacja przestrzeni i możliwość pracy w intymnych, izolowanych miejscach.

Osoby z dysleksją

Preferują dużą ilość naturalnego światła, odpowiednią akustykę oraz systemy wspomagające organizację pracy (np. aplikacje do zarządzania zadaniami, narzędzia do wizualizacji). Przestrzeń powinna być prosta i intuicyjna w użytkowaniu, co ułatwi im orientację w jej obrębie.

Open space – tortura dla neuroatypowych? Co zamiast?

Kiedy wchodzę do istniejących biur i analizuję środowisko pracy, od razu widzę, jakie wyzwania stawia przed pracownikami naeuroatypowymi przestrzeń. Open space jest najczęściej spotykanym układem biurowym, ale to nie znaczy, że jest najlepszy dla każdego. Dla osób z nadwrażliwością sensoryczną może być wręcz torturą.

Z drugiej strony, Ci, którzy dobrze funkcjonują w dynamicznym otoczeniu, mogą nie odnaleźć się w zbyt cichych strefach urządzonych z myślą o osobach neuroatypowych. Jak znaleźć balans? Rozwiązaniem jest tworzenie przestrzeni hybrydowych, w których każdy może znaleźć miejsce dopasowane do swojego stylu pracy.

Open space vs. indywidualne potrzeby – jak znaleźć balans?

W planowaniu przestrzeni biurowej kluczowe jest, aby była ona zróżnicowana i mogła odpowiadać na potrzeby pracowników o różnych typach funkcjonowania mózgu. Przestrzeń biurowa powinna być elastyczna i umożliwiać
dostosowanie do różnych metod pracy. Jak to zrobić w praktyce?

Rozwiązania wspierające neuroróżnorodność w przestrzeni biurowej, które stosuję

Oto kilka praktycznych rozwiązań, które wprowadzam w biurach, z którymi współpracuję:

• Elastyczne biurka i przestrzenie wspólne – zamiast tradycyjnych open space’ów warto pomyśleć o biurkach na regulację lub możliwościach pracy w różnorodnych przestrzeniach (np. ciche strefy vs. kreatywne strefy).
• Podział na strefy sensoryczne – zapewnij przestrzeń, która pozwala pracownikom na odpoczynek i relaks w sprzyjających warunkach – mogą to być pokoje wyciszenia lub strefy do szybkiej regeneracji.
• Personalizacja stanowisk pracy – daj możliwość dostosowywania przestrzeni do indywidualnych preferencji, np. regulacja światła, akustyka czy przestrzeń na osobiste przedmioty.

Strefy o różnych poziomach stymulacji

Focus rooms, sensory-friendly zones czy przestrzenie do regeneracji – takie rozwiązania dają możliwość wyboru, a nie zmuszają do dostosowania się do jednego modelu. Zarządzający biurem powinni tworzyć i/lub wyznaczać strefy o różnych funkcjach:

• strefy ciche do koncentracji;
• miejsca do współpracy;
• strefy kreatywne, które pozwalają pracownikom przełączać się między trybami.

Możliwość personalizacji przestrzeni

Dla pracowników neuroatypowych ważne jest, aby mogli dostosować swoje środowisko do własnych preferencji. Może to obejmować regulację temperatury, oświetlenia, a także możliwość wyboru typu mebli (np. biurka stojące lub siedzące). Tego rodzaju elastyczność pozwala pracownikom poczuć się komfortowo i produktywnie. Co więcej, personalizacja przestrzeni przyczynia się do większej autonomii w pracy.

Środowiska z uwzględnieniem bodźców sensorycznych

Liczba bodźców w biurze ma bezpośredni wpływ na efektywność pracy. Osoby z neuroróżnorodnością, np. z nadwrażliwością sensoryczną, mogą mieć trudności z funkcjonowaniem w zbyt głośnym lub jaskrawym otoczeniu. Dlatego warto zarządzać przestrzenią z uwzględnieniem:

• Regulowanego oświetlenia – pracownicy powinni mieć możliwość dostosowania poziomu oświetlenia, aby uniknąć nadmiernego lub niewystarczającego światła. Dobrze zaplanowane oświetlenie nie tylko zmniejsza zmęczenie oczu, ale również wpływa na poziom energii i koncentracji. Umożliwienie pracownikom regulacji natężenia światła na stanowiskach pracy pozwala im na stworzenie optymalnych warunków.
• Akustyki – w biurze warto zaplanować elementy dźwiękochłonne (np. panele akustyczne, wykładziny czy zasłony), aby zmniejszyć hałas, który może utrudniać koncentrację. Dobrze zaplanowana akustyka wspiera neuroatypowe osoby, które mogą być wrażliwe na hałas. Co ważne, akustyka biura nie powinna być tylko kwestią redukcji hałasu – warto także pomyśleć o tworzeniu przyjaznych przestrzeni, w których dźwięki są bardziej kontrolowane.

Zarządzanie przestrzenią biurową, uwzględniając neuroróżnorodność, to proces wymagający refleksji, elastyczności i zrozumienia różnorodnych potrzeb pracowników. Zróżnicowanie przestrzeni i wprowadzenie elastycznych rozwiązań to klucz do sukcesu. Już teraz możesz zacząć wprowadzać zmiany – począwszy od prostych modyfikacji w zakresie oświetlenia czy akustyki, aż po wprowadzenie bardziej zróżnicowanych stref do pracy.

Podsumowanie

Przestrzeń odpowiadająca na potrzeby neuroatypowych pracowników wspiera całą organizację – zapewniając lepszą produktywność, komfort i zaangażowanie. Planując przestrzeń, warto pamiętać: dobrze zaprojektowane biuro to takie, które wspiera KAŻDEGO pracownika, a nie tylko tych, którzy wpisują się w standardowy model pracy. Neuroróżnorodność nie jest wyzwaniem – stanowi szansę na lepsze, bardziej inkluzywne środowisko pracy.

Pierwsze kroki, które możesz podjąć:

1. Przeprowadź audyt przestrzeni biurowej.
2. Wprowadź strefy o różnych poziomach stymulacji.
3. Daj pracownikom możliwość personalizacji ich stanowisk.
4. Zainwestuj w akustykę i regulowane oświetlenie.

To tylko początek, ale te proste zmiany mogą znacząco poprawić komfort pracy w naszych biurach. Gotowi?! 🙂

‍