Start

Na skróty

Główna
Najnowsze wydanie
Archiwum wydań
Eventy

Użytkownik

Logowanie
Rejestracja

Kontakt

Redakcja
Reklama
Newsroom
Zapraszamy na

Immersive Workplace 2025

Zamów bilet
Redakcyjne
Rynek i inwestycje

Lorem ipsum dolor sit amet consectetur elit

Rozwiązania

Lorem ipsum dolor sit amet consectetur elit

Komentarze

Lorem ipsum dolor sit amet consectetur elit

Obiekty

Lorem ipsum dolor sit amet consectetur elit

Blogi

Lorem ipsum dolor sit amet consectetur elit

Architektura i design

Lorem ipsum dolor sit amet consectetur elit

Wideo

Lorem ipsum dolor sit amet consectetur elit

Polecane Eventy

Lorem ipsum dolor sit amet consectetur elit

This is some text inside of a div block.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Suspendisse varius enim in eros elementum tristique. Duis cursus, mi quis viverra ornare, eros dolor interdum nulla, ut commodo diam libero vitae erat. Aenean faucibus nibh et justo cursus id rutrum lorem imperdiet. Nunc ut sem vitae risus tristique posuere.

This is some text inside of a div block.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Suspendisse varius enim in eros elementum tristique. Duis cursus, mi quis viverra ornare, eros dolor interdum nulla, ut commodo diam libero vitae erat. Aenean faucibus nibh et justo cursus id rutrum lorem imperdiet. Nunc ut sem vitae risus tristique posuere.

Featured from Blog

Article Title

Lorem ipsum dolor sit amet consectetur elit

Czytaj wszystkie
Działy

Najważniejsze

Najnowsze wydanie
Wszystkie wydania

Okiem redakcji

Kwestia
Felieton
Wywiad numeru
Zdaniem ekspertów
Branża
Komentarze

Rynek i inwestycje

Inwestycje
Case study
Obiekty

Zarządzanie

Asset management
Property management
Facility management
Administracja
Logistyka

Człowiek

Workplace
HR
AV
Dobrostan

Usługi i technologie

Energia
Czystość
Technika i technologie
Bezpieczeństwo
Proptech
Usługi
Rozwiązania

Ekologia

ESG
Ekologia

Deska kreślarska

Design
Architektura

Stałe dzialy

Dodatek
Poradnik
Strategie
Zestawienia
Analizy
Best practice
Prawo i finanse
Obiekty
Corporate real estate
Commercial real estate
Centra handlowe
Biura
Magazyny
Hotele
Mieszkania
Tereny inwestycyjne
Powierzchnie biurowe
Wykonawstwo
Data center
Obiekty produkcyjne
Fabryki
Hale
Zapraszamy na

Immersive Workplace 2025

Zamów bilet
Eventy

Polecane

Navigator 2025
Immersive Workplace 2025
Kongres 2025
Szkolenie
Archiwum

Nasze

Konferenecje
Szkolenia
Archiwum

Branża

Kalendarz
Zapraszamy na

Immersive Workplace 2025

Zamów bilet
Zestawienia

RFI BOOK

Fit out 2025
Energia 2025
Facility Management
Landlord and tenant services providers
Technologie Corporate Real Estate

Archiwum

2024
2023
2022
Zapraszamy na

Immersive Workplace 2025

Zamów bilet
Zaloguj sięRejestracjaWyloguj sięMoj profil

View Cart ( 0 item items )

0
Najnowsze wydanie
Zamknij

Twój koszyk

Razem: 0.00 zł
Razem z VAT: 0,00 zł
Przejdź do kasy
Poprzedni artykułMenuNastępny artykuł

Spis treści

Text Link
Text Link
Łamiąc bariery wyobraźni
Łamiąc bariery wyobraźni
test 1
test 1
Eco Cleaning
Eco Cleaning
Inteligentny cleaning
Inteligentny cleaning
Modernizacja instalacji – klucz do oszczędności
Modernizacja instalacji – klucz do oszczędności
Właściwy wybór
Właściwy wybór
Technologia wspierająca WWO
Technologia wspierająca WWO
Od Serendipity do proksemiki
Od Serendipity do proksemiki
Uratujmy obiekt przed pożarem
Uratujmy obiekt przed pożarem
Synergia energooszczędności
Synergia energooszczędności
Inwestycyjny Poznań
Inwestycyjny Poznań
Świadectwa charakterystyki energetycznej — czy jest się czego bać?
Świadectwa charakterystyki energetycznej — czy jest się czego bać?
Złapać oddech
Złapać oddech
Dachy zielone — rewolucja w urbanistyce
Dachy zielone — rewolucja w urbanistyce
Asset management z ryzykiem za pan brat
Asset management z ryzykiem za pan brat
Infrastruktura Krytyczna (IK) – projektowanie, identyfikacja, utrzymanie i ochrona
Infrastruktura Krytyczna (IK) – projektowanie, identyfikacja, utrzymanie i ochrona
Inwestycyjny potencjał turystycznego Wrocławia
Inwestycyjny potencjał turystycznego Wrocławia
Poznaj 5 kluczowych kompetencji miękkich w branży FM
Poznaj 5 kluczowych kompetencji miękkich w branży FM
Mobilna komunikacja
Mobilna komunikacja
Algorytmy sterujące wykorzystywane jako sposób na zintegrowane zarządzanie energią
Algorytmy sterujące wykorzystywane jako sposób na zintegrowane zarządzanie energią
Projektowanie toalet – krok po kroku
Projektowanie toalet – krok po kroku
Uodpornieni, nie ogłuszeni
Uodpornieni, nie ogłuszeni
Klasyczne koło Sinnera i ewolucja środków czystości
Klasyczne koło Sinnera i ewolucja środków czystości
Kompatybilność i efektywność
Kompatybilność i efektywność
Środki czystości idą w ślad neutralności
Środki czystości idą w ślad neutralności
Elektromobilność obowiązkowa
Elektromobilność obowiązkowa
Realizacje Engie Zielona Energia:
Realizacje Engie Zielona Energia:
Zoom na funkcjonalności
Zoom na funkcjonalności
Wymagający zamawiający
Wymagający zamawiający
Dekarbonizacja — czas na działania
Dekarbonizacja — czas na działania
Opowieść o właścicielu i fit outcie
Opowieść o właścicielu i fit outcie
Eksploatacja wymagająca opieki
Eksploatacja wymagająca opieki
Elektromobilne regulacje
Elektromobilne regulacje
Imported item 38
Imported item 38
Certyfikacyjne case study
Certyfikacyjne case study
Najlepsze miasto do życia… a do inwestycji?
Najlepsze miasto do życia… a do inwestycji?
Poznaj 11 topowych inwestycji w Poznaniu
Poznaj 11 topowych inwestycji w Poznaniu
Pogodzenie oczekiwań
Pogodzenie oczekiwań
Coworkingowa Fuzja
Coworkingowa Fuzja
Łączenie różnych generacji
Łączenie różnych generacji
Bezpieczne przejście
Bezpieczne przejście
By sprawiedliwości stało się zadość
By sprawiedliwości stało się zadość
Razem czy osobno?
Razem czy osobno?
Realizacja optymistycznego planu
Realizacja optymistycznego planu
Projektowanie zrównoważone i ekologiczne (cz. I)
Projektowanie zrównoważone i ekologiczne (cz. I)
Zalpha a srebrne tsunami
Zalpha a srebrne tsunami
Minimalizując ryzyko
Minimalizując ryzyko
Gotowi na dialog
Gotowi na dialog
Redefinicja środowiska pracy
Redefinicja środowiska pracy
Inwestycje w centrum Polski
Inwestycje w centrum Polski
Windą do nieba
Windą do nieba
FM pomaga zdobyć BREEAM
FM pomaga zdobyć BREEAM
By uniknąć luk i incydentów
By uniknąć luk i incydentów
Prawnicy jako pracownicy
Prawnicy jako pracownicy
Z myślą o wszystkich ludziach
Z myślą o wszystkich ludziach
Nawigacja po świecie administracji
Nawigacja po świecie administracji
Zatrzymać Wielkie Wymieranie
Zatrzymać Wielkie Wymieranie
Czy zielone się opłaca?
Czy zielone się opłaca?
Czy umiesz pytać o czystość?
Czy umiesz pytać o czystość?
Prawo sztuki
Prawo sztuki
Wszystko da się zrobić
Wszystko da się zrobić
Przełomowa zmiana dla inwestorów
Przełomowa zmiana dla inwestorów
Ekologiczna fabryka znanych chipsów
Ekologiczna fabryka znanych chipsów
Kliknij, zarezerwuj i… parkuj!
Kliknij, zarezerwuj i… parkuj!
FM zorganizowany książkowo?
FM zorganizowany książkowo?
Opinia partnera Kongresu „Obiektów”
Opinia partnera Kongresu „Obiektów”
Subiektywnie o Kongresie
Subiektywnie o Kongresie
Biznes w obliczu zagrożenia
Biznes w obliczu zagrożenia
Technologie informatyczne w służbie facility management
Technologie informatyczne w służbie facility management
Polska a technologiczna rewolucja
Polska a technologiczna rewolucja
Nowa era cleaningu
Nowa era cleaningu
Niezbędna symbioza
Niezbędna symbioza
W poszukiwaniu bezpiecznego domu
W poszukiwaniu bezpiecznego domu
Włącz uważność
Włącz uważność
Załatać luki w prosty sposób
Załatać luki w prosty sposób
Sprawdź energię
Sprawdź energię
Motywacja i mobilizacja
Motywacja i mobilizacja
Ewolucja miejsca pracy
Ewolucja miejsca pracy
Czy to już „social space”?
Czy to już „social space”?
Odpowiedzi na wyzwania 2024
Odpowiedzi na wyzwania 2024
Sens referencji w FM
Sens referencji w FM
Więcej niż administracja
Więcej niż administracja
Inwestycja w doświadczenia
Inwestycja w doświadczenia
Certyfikacja, bezpieczeństwo i ekologia
Certyfikacja, bezpieczeństwo i ekologia
Wizja lokalna — poradnik dla zamawiających
Wizja lokalna — poradnik dla zamawiających
ESG w natarciu
ESG w natarciu
Potrzeby w świetle jupiterów
Potrzeby w świetle jupiterów
Zielone pagórki Diuny
Zielone pagórki Diuny
Rynek magazynowy w pigułce
Rynek magazynowy w pigułce
Nie samą optymalizacją rynek żyje
Nie samą optymalizacją rynek żyje
Godna prezentacja w nowej generacji obiektów
Godna prezentacja w nowej generacji obiektów
Surowa forma, ekspresyjność wyrazu
Surowa forma, ekspresyjność wyrazu
Zrozumieć misję Facility Management
Zrozumieć misję Facility Management
Zaufać zdrowym emocjom
Zaufać zdrowym emocjom
Strategia ESG w inwestowaniu
Strategia ESG w inwestowaniu
Capex i Opex od podszewki
Capex i Opex od podszewki
Planując budżet na ESG
Planując budżet na ESG
Ocenić jakość
Ocenić jakość
Paragrafy o BMS
Paragrafy o BMS
Inwestowanie z nową perspektywą
Inwestowanie z nową perspektywą
Magazyn
2025
2024
05
02
Deska kreślarska
<< ARTYKUŁ TOWARZYSZĄCY

Surowa forma, ekspresyjność wyrazu

Mini wykład o maxi architekturze

18/5/2025
28.02.2024
Aleksandra Przywózka
Architektka i Project Manager w APA Wojciechowski Architekci
Pokaż bio

Adiunkt na Wydziale Architektury PolitechnikiWarszawskiej. Absolwentka Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej orazrocznego programu studenckiej wymiany międzynarodowej z uczelnią University ofDetroit Mercy w USA.

Od 2018 roku związana z pracownią APAWojciechowski Architekci, od 2019 roku doktorantka na Wydziale ArchitekturyPolitechniki Warszawskiej. Doświadczenie zawodowe zdobywała również wpracowniach: Radosław Guzowski Architekci oraz MCA Machnowski Caban Architekci.

Uczestniczyła w projektach takich, jak:Elektrownia Powiśle w Warszawie (Hotel – Barcelo Warsaw Powiśle, budynkibiurowe), The Park Warsaw oraz projektach hoteli. Od 2020 roku koordynujeprzebieg certyfikacji LEED/BREEAM/WELL w projektowanych przez pracownię APAWojciechowski Architekci budynkach.

Autorka licznych publikacji naukowych ibranżowych, uczestniczka wydarzeń poświęconych architekturze. Interesuje siętematyką zrównoważonego budownictwa, w tym ekonomią cyrkularną. Tematyka pracydoktorskiej Aleksadry Przywózkiej dotyczy mozliwości usprawnienia cyrkularnościi obniżenia śladu środowiskowego budownictwa biurowego w Polsce.

Wielokrotnie wyróżniona w wielu konkursachurbanistyczno-architektonicznych o zasięgu międzynarodowym oraz ogólnopolskim.Laureatka konkursu dla doktorantów Mobility PW, organizowanego przezPolitechnikę Warszawską, w ramach którego odbyła w 2022 roku wyjazd naukowy nauczelnię Victoria University of Wellington w Nowej Zelandii.

W 2023 roku uzyskała uprawnienia budowlane doprojektowania bez ograniczeń w specjalności architektonicznej w MazowieckiejOkręgowej Izbie Architektów RP.

W 2024 roku uzyskała stopień naukowy doktorana Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.

Rozmawiał/-a
Sylwia Łysak
Stanowisko
Spis treści

Codzienne funkcjonowanie w mieście XXI wieku wiąże się z obcowaniem z mnogością budynków. Często stanowią stały element krajobrazu. Rzadko więc zastanawiamy się nad tym, w jakim duchu zostały zaprojektowane. Nawet osoby pracujące w branży nieruchomości nie zawsze odnajdują się w meandrach prądów architektonicznych. Dlatego Obiekty wraz z pracownią APA Wojciechowski prezentują pewnego rodzaju przewodnik. Pierwszym przystankiem na naszej drodze jest brutalizm.

REKLAMA

Sedno — idea brutalizmu

Koncepcja filozoficzna brutalizmu zakładała, że najważniejszymi elementami architektury są: przestrzeń, konstrukcja i odpowiedni dobór zastosowanych materiałów. Nazwa wywodzi się z francuskiego określenia brut, oznaczającego „surowy”. Budynki brutalistyczne charakteryzowały się ekspresyjną formą pogłębioną wyrazistymi materiałami, przede wszystkim niewykończonym betonem. Architekci-brutaliści chętnie wykorzystywali ostre, geometryczne bryły i eksponowali elementy konstrukcyjne, takie jak: słupy czy szkielet konstrukcji. Na rozwój tego nurtu znaczący wpływ miał minimalizm, prezentowany przez twórczość mistrza minimalizmu i autora słynnego stwierdzenia „Less is more” – Ludwiga Miesa van der Rohe. Brutalizm zrodził się w okresie późnego modernizmu, pod koniec lat 40. XX wieku, a jego pojawienie się było mocno związane z rozwojem sztuki inżynierskiej oraz coraz większą możliwością wykorzystywania nowych materiałów, takich jak żeliwo czy stal. Rozwijająca się w tamtym czasie misja prekursorów architektury modernistycznej, takich jak: Le Corbusier, Walter Gropius, Ludwig Mies Van der Rohe, którzy pragnęli społeczeństwa wspólnotowego, ustalenia równych podziałów przestrzeni życiowej i dóbr, optymalizacji i ekonomizacji, a także uczytelnienia funkcjonalności obiektów architektonicznych miała bez wątpienia wpływ na kształtowanie się architektury brutalistycznej, która stanowiła pewnego rodzaju odpowiedź architektów nie tylko na zmiany społeczne i polityczne, lecz także zniszczenia w tkance miejskiej, które spowodowała II wojna światowa. Moderniści w latach 50. w zamian za białe, purystyczne pudełka, które nie pasowały swym wyrazem do zrujnowanej Europy, zaczęli proponować bryły surowe i bardziej wyraziste, pozbawione jakichkolwiek ornamentów. Surowość i bezkompromisowość budynków odzwierciedlała nastroje lat powojennych.

Porozmawiajmy o początku

Za pionierów brutalizmu można bez wątpienia uznać Alison Margaret i Petera Denham Smithsonów – brytyjskich architektów, teoretyków i krytyków aranżacji. Poszukiwali oni w swej twórczości sposobu na stworzenie architektury pozbawionej wszelkiego manieryzmu, a jednocześnie odpowiadającej wymogom i możliwościom współczesności. Inspirowani socjalną architekturą Skandynawii oraz monografią autorstwa Philipa Johnosna, stworzyli własny styl, którego pierwszym dziełem była szkoła w Hunstanton. Dzięki wygranej w konkursie na ten obiekt szybko stali się znani. Ich styl opisywano określeniem „brutalizm”, ze względu na szorstką powierzchnię projektowanych przez Smithsonów budynków, wykonanych z nieuszlachetnionych materiałów. Smithsonowie w swoich projektach podejmowali odwieczne problemy architektury omijane przez wielu modernistów: rozwiązania narożnika, solitera czy tkanki.

Rysunek 1 Szkoła w Hunstanton, Alison Margaret i Peter Denham Smithson, 1949, Wielka Brytania (źródło: https://en.wikiarquitectura.com/building/hunstanton-school/_) Pierwsze obiekty, realizowane w tym nurcie, takie jak: blok marsylski autorstwa Le Corbusiera (wybudowany w roku 1952) czy też wspomniana wyżej szkoła w Hunstanton (powstała w roku 1949), były projektowane w duchu architektury humanistycznej i doceniane zarówno przez ich użytkowników, jak i krytyków sztuki. W późniejszych latach nurt ten zyskał zdecydowanie bardziej kontrowersyjny charakter, któremu nierzadko zarzucano braki funkcjonalne, brzydotę, oderwanie od kontekstu, gwałt na przestrzeni i dehumanizację. Masywna forma budynków zaprojektowanych w tym nurcie często świadomie wybija się z otaczającej tkanki miejskiej, uwypuklając kształty, rzeźbę i linię elementów konstrukcyjnych. Przykładem może być krytykowana Wieża Genex w Belgradzie, powstała w 1980 roku, autorstwa Mihajlo Mitrovic, zaprojektowana na wzór bramy witającej przybywające do miasta osoby, realizująca funkcje mieszkalne połączone łącznikiem z funkcjami biurowymi. Innym, równie unikalnym obiektem jest główna siedziba Banku w Gruzji, zaprojektowana przez Giorgi Czechawę oraz Zuraba Dżałarganię dla Ministerstwa Budowy Dróg Gruzińskiej SRR. Przypomina ona stos opadających na siebie prostopadłościanów i zdecydowanie wyróżnia się na tle historycznego miasta. Lokalizacja gmachu, ustalona przez samego Giorgi Czachawa, również nie jest przypadkowa. Został on wybudowany nie w centrum miasta, lecz na stromej działce w pobliżu rzeki Kura, kontrastując z organicznym, naturalnym otoczeniem.

Rysunek 2 Jednostka Marsylska (fr. Unite d’habitation), Le Corbusier, 1952, Francja

Rysunek 3 Wieża Genex w Belgradzie, Mihajlo Mitrovic, 1980, Serbia

Rysunek 4 Główna Siedziba Banku Gruzji w Tbilisi, Giorgi Czechawa oraz Zurab Dżałargani, 1975, Gruzja Styl ten przyjął się zwłaszcza w krajach Bloku Wschodniego, dawnej Jugosławii, Bułgarii, Rumunii i w krajach dawnych republik radzieckich. Masywna forma, górująca na tle otoczenia, zachwycająca skalą i formą, odpowiadała koncepcjom i ideom ustrojów politycznych wspomnianych państw. W stylu brutalistycznym powstało wiele obiektów użyteczności publicznej, takich jak: Biblioteka Uniwersytecka w San Diego, Gmach Ministerstwa Sprawiedliwości w Londynie, Ferrohaus w Zurychu i wiele innych. Ich ciężkie, monolityczne, betonowe gmachy budziły respekt, a także poczucie bezpieczeństwa, które w powojennych realiach chciano nadać ważnym instytucjom.

Czy w Polsce zaistniał brutalizm?

W Polsce nurt ten nie przyjął się w takim stopniu, jak w miastach innych krajów (Londyn, Belgrad, Skopje, czy Paryż). W naszym kraju zdecydowanie bardziej powszechny stał się funkcjonalizm, czy też socmodernizm. W stolicy praktycznie nie znajdziemy budynków zaprojektowanych w duchu brutalizmu, poza nielicznym wyjątkiem w postaci Domu Książki Uniwersus przy ulicy Belwederskiej. Obiekty takie jak słynny „młotek” przy ulicy Smolnej, czy też kaskadowo ułożony blok przy ulicy Sobieskiego, choć wyróżniają się na tle otaczającej zabudowy wyraźną geometryczną bryłą, nie mają wyeksponowanej surowości materiału, a pokryte są tynkiem, który zdecydowanie łagodzi ich odbiór.

Rysunek 5 Dom Książki Uniwersus w Warszawie, Leszek Sołonowicz wraz z zespołem, 1975, Polska Na szczególną uwagę zasługuje bez wątpienia Hotel Forum w Krakowie, powstały pod koniec lat 80 XX wieku, autorstwa arch. Janusza Ingardena. Wybudowany nad brzegiem Wisły, dominuje nad otoczeniem i kontrastuje ze wznoszącym się nieopodal Zamkiem Królewskim. Konstrukcję wsparto na żelbetowych filarach, przez co sprawia wrażenie, jakby unosiła się nad ziemią. Elewacja od strony rzeki opada kaskadowo w kierunku wody, a jedno ze skrzydeł obiektu podporządkowuje swój kształt linii brzegowej.

Rysunek 6 Hotel Forum w Krakowie, Janusz Ingarden, 1988, Polska Innym ciekawym przykładem są tzw. Sedesowce we Wrocławiu, powstałe w latach 70. ubiegłego wieku. Zaprojektowane przez Jadwigę Grabowską-Hawrylak, pełnią głównie funkcję mieszkalną wraz z towarzyszącymi lokalami w parterze o funkcji usługowo-handlowej. Pierwotnie obiekt ten miał powstać z białego betonu, a jego owalne wnęki okienne i balkonowe planowano wypełnić roślinnością. Ostatecznie jednak budynek wykonano z betonu szarego i zrezygnowano całkowicie z zieleni. Mimo tego powstała nieruchomość nie utraciła swej wyjątkowości. Jej nietypowa forma góruje nad miejską panoramą Wrocławia i stanowi ikonę stolicy Dolnego Śląska.

Rysunek 7 Sedesowce, czyli wrocławski Manhattan, Jadwiga Grabowska-Hawrylak, 1973, Polska Również w Katowicach powstał obiekt, który bez żadnych wątpliwości stał się ikoną miasta. Jest to hala widowiskowa, nazywana Spodkiem. Powstała w roku 1971. Zaprojektowana przez Macieja Gintowta oraz Macieja Krasińskiego, stała się symbolem Katowic. Hala główna z zewnątrz kształtem przypomina nieco latający spodek (tzw. UFO), co wynikało z połączenia dwóch podstawowych funkcji planowanych dla tego obiektu: hali sportowej i hali widowiskowej. Schematy widowni w obu przypadkach znacznie się od siebie różnią: pierwszy preferuje układ centralny areny, drugi – układ kierunkowy. Co więcej, jest to jeden z pierwszych w skali światowej obiektów z dachem zrealizowanym w koncepcji tensegrity, w którym to stalowa konstrukcja kopuły połączona jest z zewnętrznymi stalowymi pierścieniami za pomocą lin nośnych w formie prętów-cięgnowych kratownic, na których osadzone jest pokrycie dachowe. Wykonawcą konstrukcji był Andrzej Żórawski.

Współcześni przedstawiciele tego nurtu

Obecnie można zaobserwować trend powrotu do brutalizmu w architekturze. Wielu projektantów docenia surowość oraz industrialny charakter tego nurtu. W Polsce powstaje wiele nowych obiektów w stylu „nowego brutalizmu”. Warto wyróżnić prywatny dom „Arka” Roberta Koniecznego, powstały na stromym zboczu i absolutnymi odludziu. Jest on pozbawiony detali i obróbek, a surowy beton, wyeksponowany na elewacjach dominuje na tle zielonego krajobrazu. Minimalna ingerencja w grunt oraz wąski prześwit pod budynkiem zapewniają swobodny przepływ wody i eliminują ryzyko osuwisk. Nieregularna forma Arki stanowi pewnego rodzaju redefinicję archetypu domu z gankiem.

Rysunek 8 Arka Koniecznego – Dom własny Roberta Koniecznego, KWK Promes, 2015, Polska Innym ciekawym przykładem jest Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego, czyli Brama Poznania ICHOT, autorstwa pracowni AD ARTIS Emerla, Jagiełłowicz, Wojda z Krakowa. Główny budynek został nadwieszony nad brzegiem Cybiny. Ma charakter minimalistycznego kubika, przeciętego diagonalnie przeszkloną szczeliną widokową, ukierunkowującą wzrok odwiedzających na katedrę poznańską. Tworzące się w ten sposób dwie części budynku połączone są wewnętrznymi kładkami, których przekraczanie jest wymuszone kierunkiem zwiedzania ekspozycji. Elewacje gmachu zostały wykonane z betonu architektonicznego, są bezokienne lub z nielicznymi oknami. Forma budynku i zastosowanie betonu architektonicznego sprawiają, że bryła sprawia wrażenie monolitu, jednak monolityczność jest zachwiana poprzez nadwieszenie jej nad brzegiem rzeki oraz zastosowanie szczeliny. W swoim kontekście urbanistycznym Brama Poznania kontrastuje z sąsiadującą zabudową: z założenia ma stanowić tło dla wcześniejszych, historycznych zabudowań Śródki i Ostrowa Tumskiego. Zarówno surowość, jak i minimalistyczny wystrój budynku kierują uwagę obserwatora na zabytkowe otoczenie gmachu i umieszczoną we wnętrzu ekspozycję.

Rysunek 9 Brama Poznania ICHOT, AD ARTIS Emerla, Jagiełłowicz, Wojda, 2014, Polska Współczesne obiekty, zaprojektowane w duchu brutalizmu, są jednak zdecydowanie bardziej uładzone, a ich geometryczne bryły mniej kontrowersyjne niż te powstałe w XX wieku. Stanowią pewnego rodzaju odpowiedź projektantów na konformizm architektury komercyjnej. Ekspresyjna forma brutalizmu zdecydowanie współgra z architekturą monumentalną, sakralną, czy też założeniami pomnikowymi. Przykładem może być Kościół Najświętszego Odkupiciela autorstwa Menis Arquiectos, na Teneryfie. Bryła obiektu przypomina zdeformowany monolityczny prostopadłościan z widocznym rysunkiem poziomych pasów, które stanowią pozostałość po szalunku. Innym ciekawym przykładem jest Kaplica Zachodzącego Słońca, zaprojektowana przez pracownię Bunker Arquitectura i zlokalizowana w meksykańskim Acapulco. Awangardowa forma, utrzymana w nurcie brutalizmu, pozwala na grę światłocieniem, tak ważną w odniesieniu do religii.

Rysunek 11 Kaplica Zachodzącego Słońca, BNKR Arquitectura, 2011, Meksyk

Rysunek 12 Kaplica Zachodzącego Słońca, BNKR Arquitectura, 2011, Meksyk  

Rysunek 10 Kościół pw. Najświętszego Odkupiciela, Menis Arquitectos, 2019, Teneryfa

Podsumowanie

Podsumowanie Brutalizm jako nurt wciąż wywołuje wiele kontrowersji, ponieważ projektanci świadomie stawiają na wyobcowanie budynków z otoczenia. Obok obiektu utrzymanego w omawianym stylu nie sposób przejść obojętnie. Architekturę zaprojektowaną w nurcie brutalizmu można albo kochać, albo nie cierpieć. Wywołuje ona silne emocje u odbiorcy i bez wątpienia prowokuje do dyskusji. Krytycy podkreślają, że z surowym, niczym niepokrytym materiałem (takim jak beton) źle obchodzi się czas, zwłaszcza w krajach o dużej wilgotności i mroźnych zimach. Efektem są powstające na elewacjach liczne zacieki, a wyeksponowany beton szybko czernieje. Biorąc pod uwagę aspekty praktyczne i ekonomiczne, brutalizm przynosi zdecydowanie więcej wad niż zalet. W zimniejszych rejonach świata budowle pękają na skutek silnych mrozów, a konstrukcje porastają mchem. Utrzymanie surowości elewacji powoduje, że ich wyraz estetyczny pogarsza się z roku na rok. Z punktu widzenia praw fizyki, eksponowanie konstrukcji na zewnątrz i docieplanie budynków od wewnątrz jest zdecydowanie nierozsądne. Osobiście cenię brutalizm za jego bezkompromisowość, a także pewnego rodzaju asertywność i odwagę. Z pewnością wyróżnia się on na tle powszechnych nurtów, nadając świeży powiew projektowaniu. Znudzeni pokorną i oportunistyczną architekturą projektanci mają tu ewidentnie spore pole do popisu. Jednak – w moim odczuciu – istnieje pewna cienka granica pomiędzy odwagą, fantazją, dynamizmem i oryginalnością a brawurą i zuchwałością. Tę granicę dość łatwo i zupełnie niespostrzeżenie można przekroczyć.

Komentarz

Image Gallery

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit.

REKLAMA
O autorze
Aleksandra Przywózka
Architektka i Project Manager w APA Wojciechowski Architekci
Udostępnij ten artykuł:
This is some text inside of a div block.
This is some text inside of a div block.

Więcej z tego wydania

Deska kreślarska

Biblioteki z marzeń i snów

No items found.
Zarządzanie

Inwestowanie z nową perspektywą

Anna Szelc
Director, Investment Management, Invesco Real Estate
ESG

Planując budżet na ESG

Ewelina Zajączkowska
View all

Najnowsze wydanie!

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Suspendisse varius enim in eros elementum tristique.

Czytaj najnowsze wydanie
Column One
Link OneLink TwoLink ThreeLink FourLink Five
Column Two
Link SixLink SevenLink EightLink NineLink Ten
Column Three
Link ElevenLink TwelveLink ThirteenLink FourteenLink Fifteen
Subscribe
Join our newsletter to stay up to date on features and releases.
By subscribing you agree to with our Privacy Policy and provide consent to receive updates from our company.
Thank you! Your submission has been received!
Oops! Something went wrong while submitting the form.
© 2025 Obiekty. All rights reserved.
Polityka PrywatnościOgólny regulamin wydarzeńWarunki świadczenia usług