Od Serendipity do proksemiki

Po co nam dziś biuro?

 Przez dekady biura stanowiły integralną część życia społecznego. Lokalizacja ośrodków biurowych wpływała na całe miasta, komunikację miejską, układ dróg, a także na decyzje na rozplanowanie przestrzenne. Dziś nadal pełnią one ważną funkcję, jednak możemy zaobserwować duże zmiany będące elementem ewolucji w urbanistyce i funkcjonowaniu miast – to nie my mamy dostosowywać się do miejsca pracy, lecz miejsce pracy ma dostosowywać się do nas i naszych potrzeb (1)    Na przestrzeni lat dominowały cztery główne powody, dla których firmy chciały korzystać z biura:  

 
• potrzeby społeczne pracowników wzmacniające kulturę organizacji i przynoszące korporacyjne korzyści ze współpracy, nauki i rozwoju;
 
• zapewnienie pracownikom biurowym środowiska pracy sprzyjającego produktywności;
 
• wymagania kapitałowe i globalne wytyczne;
 
• wymogi dotyczące zarządzania opartego na scentralizowanej kontroli – dziś traci na istotności (2)
 

 Wspomniane czynniki w dalszym ciągu napędzają zapotrzebowanie na powierzchnię biurową w świecie po pandemii COVID-19, chociaż znaczenie każdego z nich zmieniało się na przestrzeni czasu. Biuro jest już nie tylko miejscem świadczenia pracy, lecz także zaangażowania zespołów i inspiracji do działań.  

Często słyszę od klientów pytanie: „Jak zachęcić pracowników do przychodzenia do biura?”.

 Aby na nie odpowiedzieć, powinniśmy się zastanowić: Do czego służy nam biuro? Jakie ma ono znaczenia dla naszej organizacji? Podczas realizacji jednego z projektów dla międzynarodowego klienta usłyszałam od pracowników tej firmy: „Kiedy spotykamy się w biurze, to dzień staje się lepszy”.  Jest to dowód na to, że ludzie i ich emocje, które chcemy, aby towarzyszyły im w pracy, definiują potrzeby firm związane z przestrzenią biurową.    Warto dodać, że fizyczna przestrzeń pomaga nam myśleć nieszablonowo. Ostatnio, kiedy przygotowywałam prezentację z pomysłami na rearanżację przestrzeni biura dla klienta, przez kilka dni nie mogłam wpaść na żaden nowatorski pomysł — myślałam schematycznie. Dopiero gdy przy okazji spotkania znalazłam się w hotelu w Krakowie i spojrzałam na jego wnętrze, a także porozmawiałam z obsługą, przyszły mi do głowy ciekawe propozycje. Pamiętajmy więc, że wyjście poza schemat, spojrzenie na coś z innej perspektywy, daje nam źródło inspiracji. Warto zadbać o ten aspekt w naszym biurze.    Do pobudzania kreatywności, która w wielu firmach czy na różnych stanowiskach jest konieczna do rozwoju, niezbędne jest odpowiednie miejsce. W przestrzeni biurowej pracujemy wspólnie i nawzajem się mobilizujemy. W przypadku pracy zdalnej jest to trudniejsze. Od jakiegoś czasu obserwujemy ciekawy trend wspólnej pracy online, np. jedna z moich koleżanek codziennie łączy się z inną osobą z zespołu i każda z nich wykonuje swoją pracę, co jakiś czas rozmawiając. Świadczy to o naszej potrzebie socjalizacji, nawet gdy znajdujemy się daleko od siebie.    Wspólne doświadczenia, podobne wyzwania i bezpośredni kontakt pozwalają na budowanie bliższych relacji, a to wpływa pozytywnie na chęć przyjścia do pracy (3). Koleżeńskie więzi w pracy pomagają nam stać się bardziej odpornymi na sytuacje kryzysowe. Zarówno samopoczucie, jak i emocje pracowników zależą od wielu czynników związanych ze stylem zarządzania czy polityką rozwoju firmy, ale nikt nie ma dziś wątpliwości co do istotnej roli środowiska pracy. Twórzmy więc przestrzeń, w której ludzie czują się na tyle bezpiecznie, aby nawiązać bliskie relacje – zaufanie można budować tylko twarzą w twarz. (4)

Trendy sprzyjające budowaniu dobrego środowiska pracy

 Cieszy mnie tendencja do przywracania zieleni w miastach i wprowadzania jej do wnętrz. Zgodnie z badaniami Rogera S. Ulricha, widok z okna na naturę ma działanie terapeutyczne (5). Zieleń jest jednym z pożądanych przez pracowników elementów w przestrzeniach biurowych – w formie roślin, jak również wzorów, tapet i materiałów z naturalnymi motywami.    Innym bardzo ciekawym trendem, wzmacnianym przez wymagania certyfikacji WELL, jest otwarcie się biurowców i znajdujących się w nich przestrzeni na społeczeństwo, okolicznych mieszkańców czy też klientów. W Polsce pojawiło się już kilka pomysłów na to, w jaki sposób biuro mogłoby funkcjonować nie tylko od poniedziałku do piątku w godzinach: 09:00-17:00. Przekazywanie części biura pracownikom na prywatne spotkania, organizowanie w niej warsztatów dla lokalnej społeczności – to moim zdaniem jedne z ciekawszych przykładów. Warto dodać, że takie działania wpływają na zainteresowanie firmą nowych pracowników czy klientów.    W ostatnich latach potrzeby pracowników ewoluowały, a pracodawcy i projektanci zaczęli być ich bardziej świadomi. W pracy przede wszystkim chcemy zdobywać doświadczenie i się rozwijać, ale – co najważniejsze – potrzebujemy poczucia akceptacji. W związku z tym biuro staje się przyjazną przestrzenią do spotkań, dzielenia się wiedzą oraz chłonięcia kultury firmy. Zarówno układ, jak i wygląd biura muszą być determinowane przez realne potrzeby danych zespołów, a pracownicy powinni uczestniczyć w jego projektowaniu. Nie da się stworzyć dobrej przestrzeni na podstawie globalnych wytycznych bez zwrócenia uwagi na lokalne różnice i oczekiwania.    

   Zgodnie z badaniami, pracownicy, którzy uczestniczyli w projektowaniu czy ozdabianiu biura, byli o 32% bardziej produktywni (badania University of Exeter). Badania przeprowadzone przez School of Psychology University of Exeter wykazały znaczną poprawę nastawienia pracowników do realizacji powierzonych zadań poprzez umożliwienie im personalizacji biur. Proste, a zarazem tak trudne w realizacji!    Myślę, że kluczowym trendem w projektowaniu miejsc pracy jest połączenie neuronauk z architekturą, wpieranie procesów poznawczych za pomocą designu. Środowisko pracy może wpływać na neuroplastyczność naszego mózgu i tworzenie nowych połączeń dzięki wykorzystaniu technologii .    Obecnie spoglądamy na przestrzeń biurową w dużo szerszy sposób. Chcemy tworzyć inkluzywne miejsca pracy – wyrównujące szanse i dające nowe możliwości. Mam nadzieję, że skończyły się już czasy projektów typu: „kopiuj – wklej”. Wkraczamy teraz w projektowanie dla ludzi i o ludziach.

ZDANIEM EKSPERTA

Kinga Dzwonnik

Kwiaty dla Biura

Biophilic design nadal ważnym trendem

Współcześnie zdarza nam się zapominać, że ludzkość należy do nierozerwalnej części natury i od zarania dziejów otaczała się różnego rodzaju roślinnością. W związku z tym, że ewolucyjne zmiany w funkcjonowaniu naszego mózgu wymagają wielu, wielu lat od czasów pierwotnych do XXI wieku, niewiele się zmieniło pod względem naszej potrzeby obcowania wśród zieleni. Powinniśmy to uwzględnić, projektując nowoczesne miejsca pracy – zwłaszcza w biurze korzystającym z dorobku neuronauki nie można pominąć tego aspektu.    Obcowanie z zielenią zaspokaja podstawowe potrzeby człowieka i wpływa na jego stan psychofizyczny. Naukowcy udowodnili, że oglądanie roślinności zmniejsza częstotliwość akcji serca i ciśnienie krwi. Mimo że badania psychologa i architekta Rogera S. Ulricha przeprowadzono na pacjentach szpitala, możemy się domyśleć, że rośliny wpływają bardzo pozytywnie nie tylko na chorych. Dlatego coraz częściej mówi się o konieczności wprowadzania do biur filozofii biophilic design, która związana jest z potrzebą przywrócenia natury do otoczenia człowieka. Pamiętajmy, że obecność roślin w pomieszczeniu poprawia działanie naszego układu nerwowego, co ma ogromne znaczenie w dzisiejszym zabieganym i chaotycznym świecie.    Dodatkowo warto wiedzieć, że widok roślin pozytywnie wpływa na zmęczone oczy, które przez wiele godzin są wpatrzone w ekrany monitorów i smartfonów. Tak naprawdę wystarczy już 30 sekund nieprzerwanego patrzenia w zieloną roślinę, aby dać odpocząć naszemu wzrokowi! Co więcej, wielokrotnie udowodniono, że już sam kolor zieleni działa na nas relaksująco i zmniejsza poziom stresu – także tego związanego z pracą. Dlatego, jeśli zdecydujemy się na wprowadzenie do biura kolorów z palety zieleni i motywów roślinnych (np. w formie tapety z egzotycznym motywem lub obrazów przedstawiających florę), to szybko przekonamy się, że w takim otoczeniu pracuje nam się lżej, przyjemniej i wydatniej.     

Obcowanie z zielenią zaspokaja podstawowe potrzeby człowieka i wpływa na jego stan psychofizyczny. Naukowcy udowodnili, że oglądanie roślinności zmniejsza częstotliwość akcji serca i ciśnienie krwi. Mimo że badania psychologa i architekta Rogera S. Ulricha przeprowadzono na pacjentach szpitala, możemy się domyśleć, że rośliny wpływają bardzo pozytywnie nie tylko na chorych. Dlatego coraz częściej mówi się o konieczności wprowadzania do biur filozofii biophilic design, która związana jest z potrzebą przywrócenia natury do otoczenia człowieka. Pamiętajmy, że obecność roślin w pomieszczeniu poprawia działanie naszego układu nerwowego, co ma ogromne znaczenie w dzisiejszym zabieganym i chaotycznym świecie.    Dodatkowo warto wiedzieć, że widok roślin pozytywnie wpływa na zmęczone oczy, które przez wiele godzin są wpatrzone w ekrany monitorów i smartfonów. Tak naprawdę wystarczy już 30 sekund nieprzerwanego patrzenia w zieloną roślinę, aby dać odpocząć naszemu wzrokowi! Co więcej, wielokrotnie udowodniono, że już sam kolor zieleni działa na nas relaksująco i zmniejsza poziom stresu – także tego związanego z pracą. Dlatego, jeśli zdecydujemy się na wprowadzenie do biura kolorów z palety zieleni i motywów roślinnych (np. w formie tapety z egzotycznym motywem lub obrazów przedstawiających florę), to szybko przekonamy się, że w takim otoczeniu pracuje nam się lżej, przyjemniej i wydatniej.     

Bibliografia

• "Philip Ross, Jeremy Myerson, Unworking: The Reinvention of the Modern Office, London 2022. "
• "“HISTORY AND FUTURE OF THE OFFICE” rapport C&W, 2023."
• "The increasing importance of a best friend at work, Alok Patel, Stephanie Plowman, Gallup.com (2023)"
• "https://www.betterup.com/blog/face-to-face-communication https://hbr.org/2021/01/when-do-we-really-need-face-to-face-interactions"
• "https://www.science.org/doi/10.1126/science.6143402"
• "https://news-archive.exeter.ac.uk/featurednews/title_98638_en.html. "
• "Juhani Pallasmaa,  Oczy skóry: Architektura i zmysły, tłum. M. Choptiany, Kraków 2012"
• "Fred Gage – badania nad neuroplastycznością mózgu"
• "Jolanta Panasiuk, Uczenie się a mechanizmy neuroplastyczności, „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska” 2016, vol. 1."
• "Edward T. Hall, Ukryty wymiar, tłum. T. Hołówka, Warszawa 1997."
• "Redesigning the office, White Paper by HSM Advisory"
• "modulor, system proporcji opracowany przez Le Corbusiera i przedstawiony w jego pracy Le Modulor (1951); podstawą obliczeń Le Corbusiera była umowna postać człowieka przyszłości, mierzącego 183 cm, a z podniesioną ręką — 226; opierając się na takiej postaci, architekt, nawiązując do reguły złotego podziału, stworzył wzorzec proporcji, stosowany do określania relacji między wielkościami poszczególnych elementów budowli; praktycznie zastosował go m.in. w projekcie Unité ďHabitation w Marsylii (1947–52)."
• "https://bbc.github.io/uxd-cognitive/environmental-checklist-form-visual.html"